فرصت سوزی در کوره های خاموش
تاریخ انتشار: ۴ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۷۰۹۵۲۹
همشهری آنلاین/ زهرا بلندی: مدتی است که تخریب آثار به جامانده از این کوره‌ها که خواسته اولیه ساکنان محله‌های دولتخواه و اسماعیل بوده، موجبات شادی آنها را فراهم آورده است، اما آنچه باعث نگرانی شده، تبدیل کوره‌ها به مجتمع‌های تجاری و مسکونی است که به گفته اهالی مشکلی بر مشکلاتشان خواهد افزود. همه اینها در حالی است که شهروندان بارها از کمبود سرانه‌های اجتماعی، فرهنگی و.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سازه‌های بلند آجری سمت راست بزرگراه شقایق، در بیابانی که از آن به‌عنوان اراضی بوستان ۱۸۰هکتاری یاد می‌شود به چشم می‌خورد. در سوی دیگر آن، در میان مجتمع‌های مسکونی نوساز محله‌های دولتخواه و اسماعیل‌آباد هم بخشی از آثار به جا مانده پابرجاست. هنوز زندگی روستایی با کمترین امکانات در حاشیه کوره‌ها جریان دارد. نخستین مقصدمان یکی از کوره‌های محله دولتخواه شمالی است. زوزه سگ‌ها از فاصله‌ای نزدیک به گوش می‌رسد. بچه‌ها انگار در دنیایی دیگر سیر می‌کنند. آنقدر غرق بازی شده‌اند که متوجه حضور ما نمی‌شوند، اما به محض ورودمان والدین‌شان یکی یکی از داخل آلونک‌ها بیرون می‌آیند. یکی از قطعی آب، برق و گاز گلایه می‌کند و دیگری درباره اضطرابش از آینده اینجا حرف می‌زند. اینبار اما به جای شرح گلایه‌های آنها می‌خواهیم پای درددل ساکنان قدیمی این محله بنشینیم که خارج از کوره‌ها زندگی می‌کنند. ساکنانی که وضعیت نابسامان کوره‌ها تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی‌شان گذاشته است. رشد آسیب‌های اجتماعی، کاهش امنیت و تخریب و تبدیل کوره‌ها به مجتمع‌های چندطبقه که آینده نامعلومی را به همراه دارد، جزء دغدغه‌های مهمی است که «حسین بهینه» دبیر شورایاری محله دولتخواه شمالی با اشاره به آنها می‌گوید: «طرح‌های ضربتی برای جمع‌آوری کارتن‌خواب‌ها و معتادان متجاهر با حضور نیروهای پلیس، شهربان و... به‌صورت مستمر اجرا می‌شود، اما ایجاد امنیت در این وسعت از اراضی کار راحتی نیست و این اقدامات به تنهایی پاسخگوی آن نخواهد بود.» او به سکونت گروهی از خانواده‌ها در اتاقک‌های اسکان کارگری سابق اشاره کرده و می‌گوید: «تهیه گزارش‌های متعدد از وضعیت زندگی این خانواده‌ها باعث شده نگاه مردم شهر به محله ما تغییر کند. هرکسی نذر یا خیراتی دارد اینجا یکی از گزینه‌هایش است. این موضوع شاید به مذاق افراد ساکن در کوره‌ها خوش بیاید، اما برای اهالی قدیمی محله خوشایند نیست. برای رفع این مشکلات باید دخمه‌های آجرپزی و فضاهای بی‌دفاع شهری به کلی بسته شده و شرایط ساخت مراکز فرهنگی و درمانی برای مالکان کوره‌ها فراهم شود.»
توافق شهرداری و مالکان کوره‌ها برای رفع کمبودها
«تخریب کوره‌هایی که بخشی از خاطرات اهالی محله و صنعت کشور شده است، نه تنها مشکلی را حل نکرده، بلکه معضلی جدید به مشکلات مردم اضافه کرده است.»
«حیدر مقدم فر» دبیر شورایاری محله اسماعیل‌آباد که سال‌هاست برای رفع معضلات محله‌اش تلاش می‌کند، با بیان این موضوع می‌گوید: «فقط تعداد محدودی از کوره‌های قجری باقی مانده که بیشتر آنها به کارگاه‌های صنعتی اختصاص داده شده‌اند. تبدیل همین تعداد محدود هم به مجتمع‌های مسکونی، تجاری و اداری علاوه بر نابودی آثار تاریخی، رشد جمعیت را به همراه داشته و محله را با کمبود سرانه‌های آموزشی، درمانی، فرهنگی و... روبه‌رو می‌کند.» مقدم‌فر ادامه می‌دهد: «متأسفانه مالک بیشتر این کوره‌ها اشخاص حقیقی هستند، اما درخواست ما از شهرداری و مالکان این است که برای پاسخگویی به نیازهای مردم طی توافقی این ذخایر شهری را به ساخت مراکز خدماتی، اجتماعی، فرهنگی و... اختصاص دهند.» بخشی از کوره‌ها در اراضی بوستان ۱۸۰هکتاری ایرانیان قرار گرفته‌اند که از یک سو به بزرگراه آزادگان، از سوی دیگر به بزرگراه شقایق و بازار خلازیل منتهی می‌شود. فضای متروکه‌ای که به قول اهالی شرایطی مطلوب برای مخفی شدن معتادان و کارتن‌خواب‌ها فراهم کرده است. بخشی از کوره‌های این حوالی به کارگاه صنعتی یا انبار تبدیل شده و مابقی بدون استفاده مانده‌اند.
«میثم ابراهیمی» دبیر شورایاری محله دولتخواه جنوبی که بیش از همه نگران امنیت محله است، می‌گوید: «مدت زیادی از تعطیلی این کوره‌ها می‌گذرد، اما هنوز اینجا مخروبه مانده و ساماندهی‌اش به یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های شهروندان تبدیل شده است.» ابراهیمی با گلایه از سودجویانی که برای کسب درآمد وارد این کوره‌ها می‌شوند، می‌گوید: «تهیه گزارش‌های پی در پی خبرنگاران هم مشکلی را رفع نکرده است. روزانه گروه زیادی از خیّران که هدفشان کمک به نیازمندان است، برای توزیع ارزاق به اینجا می‌آیند. این در حالی است که متأسفانه بسیاری از نیازمندان در کوچه‌پسکوچه‌های محله یا به‌صورت ناشناس در کوره‌ها زندگی می‌کنند.» او با بیان اینکه تجمع‌های روزانه برای توزیع غذا شکل محله را نازیبا کرده است، می‌گوید: «این ارزاق اغلب به دست سودجویانی می‌رسد که از حضور همیشگی خیّران باخبر شده و برای کسب درآمد در این کوره‌ها اتراق می‌کنند. تقاضای ما از خیّران این است که این ارزاق را با هماهنگی خیّران و شورایاران محله به دست افرادی برسانند که از قبل شناسایی شده و واقعاً نیازمند هستند.» وی ادامه می‌دهد: «در نهایت تقاضای ما از مسئولان این است که شرایط را برای مالکان کوره‌ها تسهیل کنند تا با مشارکت آنها این محدوده‌های ناامن به مکانی برای خدمت‌رسانی به شهروندان تبدیل شود.»
درحالیکه یکی از مهمترین چالش‌هایی که مسئولان با آن روبه‌رو هستند، ساماندهی اراضی متروکه به جا مانده از تخریب کوره‌های آجرپزی است، در ادامه ضمن همراهی با «علی داوطلب» معاون شهرسازی و معماری شهردار منطقه در بازدید از این کوره‌ها به گفت‌وگو با او پرداختیم.
قدمت کوره‌های آجرپزی منطقه۱۹ به چند سال پیش برمی‌گردد؟ چرا این کوره‌ها تعطیل شدند؟
اواسط دهه۳۰ با رشد ساخت‌وساز در شهر، کوره‌های آجرپزی برای تأمین مصالح لازم در اراضی محله‌های اسماعیل‌آباد و دولتخواه، که دور از مرکزیت شهر تهران بودند، شکل گرفت و به تدریج مهاجران زیادی از نقاط مختلف کشور برای کار کردن راهی این کوره‌ها شدند. براساس اطلاعات موجود ۳۷کوره‌پزخانه با ۱۴۰هکتار مساحت در این محدوده فعالیت داشتند. توسعه محدوده شهری در دهه۷۰ و از سوی دیگر تصمیم‌گیری‌های مدیریت شهری برای اصلاح فرایند سوخت در تولید و انتقال مشاغل مزاحم آلاینده به خارج از محدوده شهری، تعطیلی تدریجی این کوره‌ها را به همراه داشت. طی فرایندی ۱۰ساله به مرور زمان تا سال۱۳۸۶ کوره‌ها به‌طور کلی تعطیل یا به شهرستان ورامین منتقل شدند.
بعد از تعطیلی کوره‌ها تصمیمی برای تعیین تکلیف اراضی آنها گرفته شد؟
تا سال۱۳۸۶ به دلیل آماده نبودن طرح جامع شهر تهران تعیین تکلیف اراضی کوره‌ها صورت نگرفت، اما پس از آن با تصویب طرح جامع شهر تهران در شورای‌عالی شهرسازی، اراضی این کوره‌ها به‌عنوان اراضی ذخیره شهری با کاربری چندمنظوره تجاری، اداری، خدماتی، فضای سبز و در مواردی که جمعیت‌پذیری اجازه دهد، به‌عنوان اراضی مسکونی شناخته شد.
اما تخریب این کوره‌ها و تبدیل بخش قابل توجهی از اراضی آنها به مجتمع‌های مسکونی نشان می‌دهد طی سال‌های گذشته آن‌طور که باید به طرح جامع شهری توجه نشده است.
بله، رویکردها تاحدودی از سند جامع شهری انحراف داشته است. ازسال۱۳۸۷ تا اوایل دوره مدیریت جدید شهری ۱۰کوره تخریب و به آپارتمان‌های مسکونی تبدیل شد که برخی همچنان درحال ساخت هستند. بخشی از این اراضی به دلیل قرارگرفتن در محدوده بزرگراه‌های شقایق و شهید ورامینی، ضمن توافق با مالکان حقیقی برای اجرای این پروژه‌ها تخریب شده و بخش قابل توجهی از آن جزء اراضی بوستان ۱۸۰هکتاری است که با احتساب تعداد کوره‌های باقیمانده در پارک، فقط ۱۵سازه و میله کوره باقی مانده است. متأسفانه به دلیل متوازن نبودن تغییر کاربری کوره‌پزخانه‌ها، اکنون محله با کمبود سرانه‌های خدماتی هفتگانه عمومی روبه‌رو شده است.
اکنون چه برنامه‌هایی برای استفاده بهینه از این ذخایر شهری در نظر گرفته شده است؟
بخش زیادی از این کوره‌ها مالکان حقیقی دارند و جلب رضایت آنها به اجرای قوانین شهرسازی و اینکه بخش قابل توجهی از ملک خود را برای تأمین سرانه‌ها اختصاص دهند، کار راحتی نیست. با این حال در ۲سال اخیر باتوجه به تأکید مدیریت شهری به لزوم رعایت سند جامع شهر تهران، تعیین تکلیف اراضی کوره‌ها با تهیه شناسامه فنی، مالکیتی و شهرسازی انجام شده و رفع معضلاتی مثل زاغه‌نشینی، کاهش سرانه‌های خدماتی، تغییر کاربری‌های غیرمجاز در کوره‌ها و... در دستورکار قرار گرفته است. براساس تقسیم‌بندی طرح جامع شهری، در این اراضی پهنه‌های تجاری، اداری، مسکونی و خدماتی تعریف شده و در صورت مراجعه مالکان برای دریافت جواز ساخت با رعایت این موضوع و شرط‌های دیگر، طرح پیشنهادی مالک یا سرمایه‌گذار برای بررسی و تصویب به کمیسیون ماده۵ شهر تهران ارسال می‌شود. در ضمن اگر اراضی در پهنه مسکونی قرار گرفته باشند، تلاش ما این است تا مالکان را به ساخت مراکز خدماتی موردنیاز منطقه ترغیب کنیم.
تأمین امنیت اراضی کوره‌ها به‌خصوص در اراضی بوستان ۱۸۰هکتاری یکی از درخواست‌های مهم شهروندان است. در این زمینه اقدامی انجام شده است؟
وسعت، شکل‌گیری تپه ماهورها، چاله‌ها، محدودیت روشنایی و... از عواملی هستند که این محدوده به‌خصوص اراضی پارک ۱۸۰هکتاری را به فضاهای بی‌دفاع شهری و محلی برای تجمع کارتن‌خواب‌ها تبدیل کرده است. همکاران ما با اجرای مستمر طرح‌های ضربتی برای جمع‌آوری و انتقال این افراد به گرمخانه‌ها اقدام می‌کنند و شهربانان منطقه برای ایجاد امنیت به‌صورت دائمی در این اراضی حضور دارند. با این وجود تأمین امنیت این محدوده‌ها به دلیل همجواری با چند بزرگراه و بازار ضایعات خلازیرکار راحتی نیست و جرم‌خیزی را افزایش می‌دهد. به‌طور قطع اجرای طرح‌های پیش‌بینی شده برای ساماندهی کوره‌ها و سرعت‌بخشیدن به روند ساخت بوستان ۱۸۰هکتاری اقداماتی است که برای مقابله با این معضل در نظر گرفته شده است.
چه مدت از آغاز ساخت پارک ۱۸۰هکتاری می‌گذرد و اکنون در چه مرحله‌ای است؟
طرح ساخت پارک ۱۸۰هکتاری در منطقه۱۹ با تصویب شورای اسلامی شهر تهران و کمیسیون ماده۵ شورای‌عالی شهرسازی، سال‌ها قبل با کارفرمایی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران کلید خورد. حدود ۹۰هکتار از اراضی کوره‌ها در این محدوده قرار گرفته است. تاکنون بخش محدودی از پروژه در حاشیه بزرگراه‌های شقایق و آزادگان و معبرسازی در بخشی از پارک اجرا شده است.
دلایل کندی اجرای طرح چه بوده است؟
وسعت زیاد پارک، محدودیت‌های مالی و اعتباری و جذاب نبودن این محدوده جغرافیایی برای ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، شاید جزء مهمترین دلایل کندی اجرای طرح باشد.
تبدیل یکی از کوره‌ها به نخستین موزه آجر خاورمیانه خبر خوبی برای اهالی بود. این طرح در چه مرحله‌ای است و چه زمانی اجرا خواهد شد؟
از آجر همواره به‌عنوان بخشی از هویت معماری ایران و ایرانی یاد می‌شود. بعد از تعطیلی کوره‌ها نه تنها سازه‌های آنها بدون استفاده و در حال نابودی است، بلکه تبدیل آنها به فضاهای بی‌دفاع شهری آفتی برای اهالی محله تلقی می‌شود. ایده‌های متعددی برای استفاده بهینه از این اراضی مطرح شده است، اما با توسعه نامتوازن بافت شهری وتقلیل سرانه‌های فرهنگی در این پهنه، مناسب‌ترین گزینه برای ساماندهی آن استفاده حداکثری از اراضی کوره‌ها، توسعه بافت فرهنگی، گردشگری و خدماتی موردنیاز شهر است.
با هدف حفظ یکی ازکوره‌ها به‌عنوان بخشی از هویت فرهنگی، تاریخی واقتصادی منطقه و تأکید اعضای شورای اسلامی شهر و موافقت شهردارتهران، طرح ساخت باغ‌موزه آجر را شهرداری منطقه۱۹ به شهرداری تهران پیشنهاد داد که با تصویب بودجه به تصویب شورای اسلامی شهرتهران رسید. با انعقاد تفاهمنامه طراحی موزه طی ۲ تا ۳ماه آینده انجام و به‌زودی وارد فازاجرایی می‌شود. امیدواریم باتوجه به تصویب بودجه لازم از سوی شورای اسلامی شهر تهران، این طرح بامشارکت منطقه و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی و شهرداری منطقه درکوتاه‌ترین زمان اجرایی شود.
طراحی این موزه به چه شکل خواهد بود و چه تأثیری برای منطقه خواهد داشت؟
با ایجاد یک کارگاه کوچک تولید آجر، قدمت چند هزارساله آجر در معماری ایران و جهان به نمایش گذاشته خواهد شد. این موزه محلی برای برگزاری نمایشگاه برای رقابت برترین تولیدکنندگان آجر جهان و همچنین محلی برای برقراری تعامل صنعتی و تاریخی استادان و دانشجویان خواهدبود. از سوی دیگر بااین اقدام زمینه توسعه منطقه و اشتغال مستقیم و غیرمستقیم فرزندان کارگرانی که عمری در این کوره‌هاکارکرده و در محله‌های همجوار کوره‌ها سکونت دارند، ایجاد خواهد شد.
تأمین سرانه‌های خدماتی در اولویت درخواست‌های شهروندان است. در این زمینه اقدامی انجام می‌شود؟
یکی از مهمترین نیازهای منطقه۱۹ بیمارستان است و با توجه به دسترسی این محدوده به بزرگراه‌های تهران‌ـ قم، تهران‌ـ ساوه و دیگر بزرگراه‌های اصلی شهر تهران، از موقعیت مناسبی برای ساخت بیمارستان برخوردار است. مذاکرات ما با مالکان کوره‌ها و سرمایه‌گذاران بیمارستان‌ها تاکنون نتایج خوبی به همراه داشته است. چند نمونه از کوره‌ها برای این کار پیشنهاد شده‌اند و درصورت دریافت نتیجه نهایی آن را به اطلاع شهروندان خواهیم رساند.
عکس ها از علیرضا طهماسبی
کد خبر 503220 برچسب‌ها همشهری محله منطقه ۱۹منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: همشهری محله منطقه ۱۹ شورای اسلامی شهر طرح جامع شهر کوره ها کوره ها کوره ها کوره ها شهر تهران کوره ها سوی دیگر سرانه ها خی ران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۷۰۹۵۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نوبت مرگ کوره‌های قاجاری رسیده است؟
برخی از مالکان ۱۱ کوره باقیمانده از ۸۰ کوره هافمان در جورقان در حال تخریب این آثار هستند تا استفاده متفاوت‌تر و پول‌سازتری از این کوره‌ها کنند.
به گزارش هم‌میهن، جنس خاک و شیب زمین از مهمترین ویژگی‌هایی بود که این منطقه را مستعد شکل‌گیری بیشترین تعداد کوره‌های آجرپزی هوفمان در ایران کرد. اما به‌مرور و با پیشرفت تکنولوژی و ورود برق به شهرها، نیروهای مکانیکی جایگزین نیروهای مکشی شدند و کار با کوره‌ها برای مردم دیگر چندان به‌صرفه نبود تا جایی که در دهه ۷۰ نه‌فقط به این دلیل، بلکه به‌واسطه آسیب‌های زیادی که به محیط‌زیست منطقه هم وارد کرده بودند، برای توقف فعالیت این کوره‌ها مزید بر علت شد.
هرچند این کوره‌ها در شهر‌هایی مانند بیرجند، میانه، قم، خرم‌آباد و حتی تهران امروزی هم ساخته شدند و هنوز هم تعدادی از آنها به‌صورت پراکنده در نقاط مختلف کشور به چشم می‌خورد، اما اهمیت کوره‌های جورقان علاوه بر مجموعه‌بودن آنها، موقعیت قرارگیری‌شان در منطقه مهمی است که از دوره ساسانی موردتوجه بوده و شکارگاه بهرام‌گور است.
حالا برخی از مالکان ۱۱ کوره باقیمانده از آن ۸۰ کوره هافمان در جورقان، چشم‌شان به دنبال زمین باقیمانده از ارث پدری است تا اثر ملی‌شده شهرشان و بنا‌هایی که می‌تواند با مالکیت آنها به هویت شهر تبدیل شوند را تخریب کنند و احتمالاً می‌خواهند استفاده متفاوت‌تری از زمینی کنند که حالا هر روز قیمت‌اش بالاتر می‌رود.
جورقانی‌ها که چند سالی است اولین جمعه اردیبهشت‌ماه هر سال را به نام شهرشان سند زده‌اند و تلاش می‌کنند در آن روز با برگزاری جشن‌هایی بین مردم شهر تاریخ، هویت و زمین آباء و اجدادی‌شان را به جوانان و دیگر شهرها معرفی کنند، امسال با لودری مقابل یکی از کوره‌های هافمان مواجه شدند که در حال ریختن آجر‌های کوره برای تخریب بود؛ آن‌هم از پایین‌ترین نقطه.
به بهانه حفاظت از محیطزیستحسین زندی، فعال میراث فرهنگی همدان نخستین کسی است که کوره در حال تخریب را به چشم دید و حالا می‌گوید: «براساس طرحی که توسط استاندار در دولت قبلی اعلام شد، قرار بود ۲۰ هکتار از اراضی زمین‌های جورقان که کوره‌ها نیز در آن قرار می‌گرفتند را تملک کرده و طبق طرحی که از چند سال گذشته توسط «صاحب محمدیان منصور» یکی از اساتید معماری دانشگاه بوعلی همدان در دست بررسی است، با هویت‌بخشی به این کوره‌ها، طرح اجرایی و منطقه به‌عنوان ورودی استان همدان تعریف و معرفی شود، اما اکنون به‌جای آن اقدامات، این کوره‌ها در وضعیت بدی قرار گرفته‌اند و احتمال تخریب‌شان وجود دارد.»
او با اشاره به ارتفاع حدود ۵۵ متری میل‌های کوره‌های آجرپزی هوفمان در این منطقه، توضیح می‌دهد: «چیزی که ما به چشم دیدیم تخریب آجر‌های کوره از پایین‌ترین نقطه بود، آجر‌های دور تا دور بدنه ساختمان کوره را با لودر ریخته بودند و لودر در حال کار بود که با شهردار جورقان به منطقه رسیده و این وضعیت را دیدیم.»
او با تاکید بر اینکه اگر در حالت طبیعی هم مالک این کوره اجازه تخریب جداره را داشت، قدم اشتباهی برداشته بود، می‌گوید: «وقتی یک ساختمان یا حتی مناره ۵۰ متری را از زیر تخریب کنید، قطعاً یک فاجعه رخ می‌دهد، چون کننده‌ی کار «بر شاخ بن نشسته و بن می‌برد» این یعنی فاجعه‌ای که در صورت ریزش کوره می‌تواند جان صد‌ها نفر را بگیرد و حتی روی ساختمان‌های دیگر بیفتد.»
به اعتقاد زندی، مالکان کوره‌ها به‌دلیل بالا رفتن قیمت زمین در این منطقه، تمایل دارند از ملک خود استفاده‌ای درآمدزا داشته باشند و به‌همین‌دلیل هم تصمیم به تخریب این آثار تاریخی می‌گیرند، آثار صنعتی و تاریخی مهمی که حدود دو دهه گذشته به‌عنوان یک مجموعه از «کوره‌های هافمان» در فهرست آثار ملی کشور هم به ثبت رسیده‌اند.
این فعال میراث فرهنگی با اشاره به مازوت‌سوزی در زمان فعالیت کوره‌ها تا اواسط دهه ۷۰، می‌گوید: «ازیک‌سو برای جلوگیری از آلودگی زیاد محیط‌زیست منطقه، به‌مرور فعالیت کوره‌ها متوقف شدند و ازسوی‌دیگر از حدود یک‌دهه بعد، سازمان صنعت، معدن و تجارت مجوز فعالیت کارخانه‌های سنگ‌شکن، ماسه‌شویی و تولید بتن را در این منطقه صادر کرد، این کار نه‌تن‌ها باعث تخریب تدریجی محیط‌زیست، پوشش گیاهی و جانوری این نقطه شد، بلکه ازسوی‌دیگر با فعالیت این دست از کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی آن هم درست کنار آثار تاریخی ریسک تخریب این دست از آثار تاریخی که حالا ویژگی میراث صنعتی بودن هم دارند را بالاتر می‌برند.»
زندی موقعیت شهر جورقان را به‌واسطه نه‌فقط مجموعه کوره‌های آجرپزی‌اش، بلکه به‌دلیل قرارگیری چند اثر تاریخی دیگر در کنار این مجموعه بسیار مهم ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «جورقان معرب شده «گوراوان» است، کلمه‌ای که از داستان‌ها و افسانه‌های عامیانه مردم منطقه تا امروز سینه‌به‌سینه شنیده شده است.»
به گفته او، قدیمی‌های منطقه روستای جورقان این منطقه را منتسب به شکارگاه بهرام گور می‌دانستند و به‌همین‌دلیل آن را گوراوان می‌نامیدند.
این فعال میراث فرهنگی با اشاره به اینکه شهر جورقان از نظر تاریخی ارزش‌های زیادی دارد، ادامه می‌دهد: «به نظر می‌رسد میراث فرهنگی به آنها توجه چندانی ندارد، چون علاوه بر مجموعه ۱۱ کوره هوفمان، در این منطقه یک کوره آجرپزی قدیمی‌تر که به روس‌ها منتسب است، یک‌پل به‌نام «سه چشمه» که فقط یک‌دریچه از آن باقی مانده و هفت‌رشته قنات تاریخی که هنوز در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده، همچنین یک‌محوطه تاریخی که به‌طور مداوم توسط حفاران غیرمجاز در حال تخریب است، وجود دارد که هیچ توجهی به آنها نمی‌شود و می‌توان گفت میراث فرهنگی نسبت به آنها منفعل است.»
داود احمدی، شهردار جورقان، اما درباره مجموعه کوره‌های جورقان توضیحات دیگری می‌دهد. او می‌گوید: «در اولین جمعه اردیبهشت‌ماه که طبق رسم هرساله توسط مدیریت شهری به‌نام «روز جورقان» نامگذاری شده و جشنی برگزار می‌شود، در زمان بازدید از منطقه کوره‌های تاریخی، متوجه تخریب تدریجی این کوره شدیم که با اطلاع به متولیان مربوطه از ادامه کار جلوگیری شد. در همین راستا جلسه‌ای با حضور میراث فرهنگی و مالکان کوره برگزار و به آنها اعلام شد که سریعاً وضعیت کوره تخریب‌شده را به حالت اولیه خود برگردانند؛ بنابراین طبق تفاهم انجام‌شده، قرار است در روز‌های آینده این اقدام با حضور کارشناسان میراث فرهنگی صورت گیرد.»
او با اشاره به اینکه «میل‌های کوره جورقان» از نظر جغرافیایی در محدوده مدیریت شهری این شهر قرار ندارند، می‌گوید: «به‌عنوان یک‌بومی شهر جورقان همه تلاش خود را برای نجات این آثار تاریخی به‌کار می‌برم، تاکنون نیز در برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، تلاش کرده‌ایم تا میل‌های کوره‌ای، هویت شهر باشند و با نورپردازی آنها در مناسبت‌های ملی و مذهبی و متصاعدشدن رنگ‌هایی از دودکش‌ها که به آثار تاریخی و محیط‌زیست آسیبی وارد نمی‌کنند، نگاه‌ها را برای احیاء و حفاظت از این آثار بهتر کنیم، به‌همین‌دلیل هم از چندماه گذشته درحال پیگیری و صحبت با مالکان برای کاربری‌های متفاوت و فرهنگی در این کوره‌ها هستیم.»
شهردار شهر جورقان با اشاره به بررسی‌ها و پژوهش‌هایی که یکی از اساتید و دانشجویان گروه معماری دانشگاه بوعلی همدان روی کوره‌ها انجام داده‌اند و تلاش برای رسیدن به کاربری‌های مناسب این کوره‌ها دارند، ادامه می‌دهد: «به‌عنوان مدیریت شهری موظف به روشن‌کردن وضعیت بنا‌های تاریخی شهری هستیم، دراین‌زمینه نیز باید مالکان را در فرآیند این طراحی‌ها قرار دهیم.»
او معتقد است: «اگر مالکان احساس کنند کوره‌ها قابل استفاده نیستند یا ثبت‌ملی آن باعث تغییر و پایین‌آمدن قیمت ملک‌شان می‌شود یا حتی حریم میراثی باعث کاهش استفاده از ملک‌شان است، باید برای احیای این کوره‌ها برنامه‌ریزی کنیم و نشان دهیم که ثبت‌ملی کوره‌ها می‌تواند برایشان یک امتیاز باشد و مالکان بتوانند با دادن تسهیلاتی مناسب از فضاهای خود به‌عنوان مراکز بومگردی، خدماتی و گردشگری درآمدزا استفاده کنند.»
احمدی ادامه می‌دهد: «با وجود همه این اتفاقات باید این واقعیت را بپذیریم که در زمان فعال‌بودن کوره‌ها، اگر مالکان‌شان در قید حیات هم نبودند، شریک یا وارثان این بنا‌های درآمدزا اجازه تعطیلی کوره‌ها را نمی‌دادند و اقتصادشان همچنان فعال بود، اما با تعطیل‌شدن کامل کوره‌ها این ساختمان‌ها نیز از «حیز انتفاع» خارج شدند و به‌مرور مالکان و وارثان‌شان که معمولاً تعدادشان هم به‌مرور بیشتر می‌شود، نسبت به وضعیت آنها بی‌تفاوت‌تر شدند، حالا این شرایط باعث به وجود آمدن فرآیند‌های حقوقی پیچیده‌تری برای رسیدگی به وضعیت این کوره‌ها شده است و در مرحله نخست باید رضایت همه مالکان و وارثان ۱۱ کوره را جلب کنیم تا بتوانیم به‌مرور آنها را احیاء و باز زنده‌سازی کنیم.»
بااین‌همه، اما او به تبدیل کاربری دو کوره به گلخانه یا زمین کشاورزی در طول چندسال گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: «دست‌کم این کاربری‌ها باعث از بین رفتن آشفتگی بصری و محیطی شده و تا حدودی این ساختمان‌ها را از تخریب کامل یا تبدیل‌شدن به زباله‌دانی نجات داده‌اند؛ وضعیتی که امروزه به یکی از مهمترین چالش‌های این منطقه تبدیل شده است.»
شهردار شهر جورقان همچنین به مرمت یکی دیگر از آثار تاریخی این شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: «حمام تاریخی این شهر در یکی از مناطق شهر که حدود ۲۵ سال قبل تعطیل شد و ۱۰ سال بعد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، تا همین یکی، دو سال قبل کاملاً از یاد رفته بود، اما با طراحی و باز زنده‌سازی این بنای تاریخی، در تلاشیم آن را تا حدودی به کاربری اولیه خود یعنی یک مرکز آب‌درمانی تبدیل کنیم.»
قرار بود کوره‌ها نماد ورودی شهر شوندصاحب محمدیان‌منصور، محقق و مدیر گروه معماری دانشگاه بوعلی سینا که همراه دانشجویانش کار مطالعه و بررسی کوره‌های آجرپزی شهر جورقان را برعهده دارند، هم درباره وضعیت این کوره‌ها توضیح می‌دهد. این استاد دانشگاه با اشاره به زمان ساخت کوره‌های هافمان در این منطقه از استان همدان می‌گوید: «با گسترش ساخت کوره‌های آجرپزی در ایران از دوره قاجار، باتوجه به موقعیت آب، خاک و زمین مناسب در جورقان امروزی، ساخت این کوره‌ها در شمال شهر همدان هم گسترش یافت.»
او با بیان اینکه به کوره‌های «هافمان» یا «هوفمن» آتش رونده می‌گویند و از نظر عملکرد و تکنولوژی یک گام از کوره‌های روسی بالاتر است، ادامه می‌دهد: «ویژگی جالب این کوره‌ها علاوه بر دودکش بلند ۵۰ متری آن و قطر سه‌متری در قسمت بالاتر که عملکرد دودکش دارد و قطر پنج‌متری در پایین بدنه، تعداد اتاق‌هایی است که به‌شکل لوبیا در پایین کوره‌ها و روی زمین ساخته می‌شدند، حدود ۲۰ اتاق پایین بدنه و در پلان بیضی‌شکل ساخته می‌شد و یک خط را تشکیل می‌داد، اتاق‌ها از یکدیگر جدا بوده و با تقسیم‌بندی آنها در مجموعه‌های سه اتاقی، داخل آنها خشت چیده می‌شد، در ادامه دهانه را گِل می‌گرفتند، آتش را در نقاط مخصوصی می‌گذاشتند تا به‌صورت یکسان به سه اتاق حرارت دهد و در ادامه سراغ مجموعه اتاق‌های بعدی می‌رفتند و به‌ترتیب در کل سال این فرآیند انجام می‌شد.»
این پژوهشگر با اشاره به خاصیت فیزیکی کوره‌ها که مکش دود را انجام می‌دادند و به‌عنوان نقطه تهویه هوا استفاده می‌شدند، اضافه می‌کند: «فعالیت این کوره‌ها باتوجه به آسیبی که برای محیط‌زیست از نظر خاک و هوا داشتند، در اواسط دهه ۷۰ متوقف می‌شود.»
محمدیان‌منصور با بیان اینکه امروز مالکان کوره‌ها، این ساختمان‌ها را یک عنصر مزاحم در درآمدزایی خود می‌دانند، می‌گوید: «در چندسال گذشته با بررسی‌های انجام‌شده، طرحی برای این منطقه تهیه شد تا باتوجه به ویژگی‌های تاریخی فوق‌العاده خاص آن، کوره‌ها به‌عنوان یک مجتمع توریستی در ورودی شهر همدان تجهیز و به‌عنوان نماد ورودی شهر معرفی شوند.»
او ادامه می‌دهد: «اگر دستگاه‌های متولی دولتی بتوانند به مالکان این بنا‌های تاریخی مهم کمک کنند، این میراث قاجار‌ها و حتی پهلوی، یک نشان مهم از میراث صنعتی همدان را می‌توانند ارائه دهند، آن هم در منطقه‌ای که به‌واسطه ویژگی‌های جغرافیایی و افسانه‌ای مطرح‌شده درباره آن می‌تواند گردشگران زیادی را به سمت خود جلب کند.»
او با اشاره به اینکه حتی یکی از کوره‌ها دو مجموعه اتاق یعنی حدود ۴۰ اتاق دارد، می‌گوید: «اگر در زمان امروزی بخواهیم یکی از این کوره‌ها را از نو بسازیم نیاز به اعتباری میلیاردی خواهیم داشت، پس چرا وقتی چنین سرمایه‌ای در اختیار داریم، از آن به‌درستی استفاده نکنیم؟»
کوره‌ها باید نورپردازی شونداین پژوهشگر، به کاربری‌هایی که کشورهای دیگر از این میراث صنعتی دارند، اشاره می‌کند: «یک‌کوره دوره هافمان در انگلیس امروزه به موزه میراث صنعتی تبدیل شده و در نمونه دیگر در استرالیا یکی از این کوره‌ها را به اقامتگاهی توریستی تبدیل کرده‌اند، چیزی که ما امروز در سراسر کشور نمونه‌های زیادی از آن داریم، اما نه‌تن‌ها بخشی از آنها تخریب شده‌اند بلکه بقیه نیز به حال خود رها شده‌اند.» به گفته او، کوره‌ها در دو طرف جاده تهران به همدان قرار گرفته‌اند، از فاصله ۵۰ متری تا ۵۰۰ متری جاده و با فاصله ساخته شده‌اند که چهار کوره نزدیک به جاده و بقیه در فاصله‌های ۳۰۰ تا ۴۰۰ متری با یکدیگر هستند.»
این مدرس دانشگاه با اشاره به حجم ورودی مسافران به غرب کشور به‌خصوص در زمان پیک سفر مانند نوروز و روز‌های منتهی به اربعین می‌گوید: «مسیر حجم زیادی از مسافرانی که به‌سمت غرب کشور می‌روند، از جاده منتهی به جورقان است، جایی که ارائه خدمات گردشگری مناسب گاهی می‌تواند مسافران را به داخل شهر هم بکشاند، ایجاد مراکزی که خدمات گردشگری و تفریحی ارائه دهند، از اقامتی گرفته تا تجاری و موزه نه‌تن‌ها می‌تواند به درآمدزایی در شهر منجر شود، بلکه مهاجرت معکوس را هم به ارمغان می‌آورد.»
او ادامه می‌دهد: «همه این مسائل تاریخی و جغرافیایی نشان می‌دهد، منطقه استعداد زیادی برای جذب گردشگر دارد، فقط کافی است در گام اول کوره‌ها به‌خصوص برای شب، نورپردازی شوند و در مراحل بعدی سرمایه‌گذاری وارد کار شوند تا بتوانند کاربری مناسبی به این کوره‌ها بدهند.»
او با اشاره به تاسیس گلخانه توسط مالکان دو کوره از این مجموعه کوره‌ها در گذشته، می‌گوید: «مالکان کوره‌ها در برزخ قرار گرفته‌اند، آنها نمی‌دانند با ملک خود باید چه کنند؟ این شرایط می‌طلبد تا فعالان اقتصادی و فرهنگی، جامعه دانشگاهی، میراث فرهنگی و حتی شهرداری در احیای این کوره‌ها آغاز یک فعالیت اقتصادی به‌صرفه در آنها تلاش کنند.»
محمدیان‌منصور، همچنین به ایجاد برکه‌های مصنوعی متفاوت در نزدیکی کوره‌ها اشاره می‌کند که به‌دلیل فعالیت کارخانه‌های ماسه‌شویی شکل گرفته‌اند: «به‌دلیل بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی و برداشت خاک از منطقه، این برکه‌ها ایجاد شده‌اند و حتی گاهی در طول سال به زیستگاه پرندگان مهاجر تبدیل می‌شوند؛ اتفاقی که خود آن می‌تواند به جاذبه‌های گردشگری منطقه کمک کند.»
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟